Sáu chiếc "mũ tư duy" mang sáu sắc màu: trắng, đỏ, đen, vàng, xanh lá cây và xanh da trời. Đó là tôi muốn nghỉ ngơi kiểu nào? Tôi có thể đi tắm nắng, đi nghỉ ở biển. Trong áp lực khắc nghiệt của môi trường, chúng ta sẽ thay đối đó phù hợp vời sự khắc nghiệt đó.
Khi chúng ta tìm kiếm sự thay thế, chúng ta thường chỉ đưa ra những lựa chọn theo khung được chấp nhận, với những cấp độ sẵn có. Cách hiểu thứ 2 của từ «mới mẻ» đó là sự «mới mẻ thật sự», đó là một sáng kiến hoặc một khái niệm mà trước đó chưa từng xuất hiện ở bất cứ đâu. Giờ chúng ta cần chỉ ra tất cả những vấn đề tiềm tàng, những trở ngại và những khó khăn để chúng ta lên kế hoạch vượt qua những trở ngại đó.
Nếu đó là một chiếc ghế phức tạp, bạn sẽ lại đưa ra ngay nhận xét rằng người thiết kế chiếc ghế đó thiếu óc thẩm mỹ hoặc là một người kiêu căng. Lối tư duy chiếc mũ đen là lối tư duy logic. Khi sử dụng chiếc mũ xanh da trời vào thời điểm kết thúc, chúng ta có thể sử dụng những kỹ thuật đưa ra quyết định đặc biệt nếu điều này là cần thiết.
Xúc cảm thường hay thay đổi và thường trái ngược nhau. Nhưng đó lại là một ý tưởng đã được lựa chọn, tốt hơn hết, mọi người nên tập trung vào 95% hợp lý của vấn đề. Chiếc mũ trắng tư duy cũng có thể nêu ra các cách tiếp cận hiện trạng vấn đề.
Một cách tuyệt vời để xem xét các ý tưởng đối lập nhau là giả thiết rằng mỗi ý tưởng đó đều đúng trong những tình huống nhất định. Chúng ta cần có những suy đoán cơ bản về những gì sẽ xảy đến trong tương lại dựa vào những kinh nghiệm mà chúng ta đã tích luỹ được, cùng với kinh nghiệm của những người khác. (Tuy nhiên, chúng ta hoàn toàn có thể chỉ ra một vài công ty đã hoạt động như vậy nhưng lại thu được thành công trong kinh doanh).
Cuối cùng, mọi người sử dụng chiếc mũ đen để loại bớt những ý kiến còn gây nghi ngờ. Chúng ta lại trôi giạt trở lại các khuôn mẫu tư duy cũ. Các thành viên không được phép thay đổi tình huống đó.
Liệu chúng ta có thể định hình lại ý tưởng sao cho nó không trái với những qui định hiện thời? Liệu điều đó là có thể? Giá trị của toàn bộ hệ thống tư duy có thể bị phá huỷ nếu có ai đó được phép ngắt lời trình bày của người khác bằng những nhận định kiểu như trên. Nhưng cuối cùng thì không có lời luận tội nào được đưa ra.
Nó có thể được hình thành sau nhiều cuộc họp kéo dài vài tuần, thậm chí vài tháng. Sử dụng chiếc mũ trắng chính là một cách tiện lợi để bạn yêu cầu mọi người cung cấp những sự kiện và số liệu để rồi xem xét chúng một cách trung lập, có chủ đích. Đó có thể là sự chuyển đổi bất ngờ hoặc một sự nhận biết kỹ lưỡng sau khi xem xét những điều sẵn có.
Điều này giúp mọi người đóng góp được nhiều ý kiến hơn cho cuộc họp. Lối tư duy chiếc mũ vàng có thể liên quan tới việc đưa ra một ý tưởng đã được sử dụng trước đó và thúc đẩy nó trở thành hiện thực. Khi sử dụng chiếc mũ xanh da trời vào thời điểm bắt đầu cũng cho phép chúng ta chỉ ra kế hoạch hoặc chuỗi các mũ tư duy khác được sử dụng như thế nào trong cuộc họp.
Khi bạn sử dụng chiếc mũ trắng tư duy, rõ ràng là không có chỗ cho những tình cảm, cảm nhận trực giác, sự xét đoán dựa trên kinh nghiệm, cảm xúc, ấn tượng và chính kiến cá nhân. Những người cầm trịch cuộc họp khi đặt ra những câu hỏi nên chọn những câu trọng tâm để có được những thông tin chính xác. Có cũng là người có khả năng xem xét các ý tưởng giống với cách một giám đốc tài chính xem xét các vấn đề về tài chính.