Rõ ràng sự xét đoán (lối tư duy mũ vàng và mũ đen) là cần thiết đối với quá trình tư duy. Không có phần mềm, máy tính không thể hoạt động được. Mọi người thường bị ép buộc giải quết vấn đề nhưng không ai bị ép buộc phải tìm kiếm các cơ hội.
Sau đó chúng ta bắt đầu tìm kiếm sự thay đổi. Chiếc mũ đen tránh cho chúng ta không lãng phí tiền bạc và công sức. Khởi đầu khi tự bạn cảm thấy rằng một người nào đó có cách cư xử khiến bạn bị xúc phạm, thì sau đó toàn bộ những suy nghĩ của bạn về người đó đều bị luồng suy nghĩ này thống trị.
Và đó chính là vai trò của chiếc mũ trắng. Sẽ là không đầy đủ nếu chúng ta chỉ chú trọng đến mục đích rộng rãi của tư duy. Chẳng ai lại thích bị xem là người chỉ tư duy một phía.
Hoặc đơn giản chỉ vì 3 năm gần đây, các nhà sản xuất thuốc lá đã chi ra một lượng tiền lớn hơn mọi năm nhằm lôi cuốn phụ nữ hút thuốc. …Khi lạm phát xảy ra, mọi người có khuynh hướng tiêu tiền nhiều. Nếu một người chỉ đưa ra kết luận lạc quan và chẳng có dẫn chứng gì kèm theo, thì «cảm giác tốt lành đó» lại chính là những tình cảm được sắp xếp vào lối tư duy chiếc mũ đỏ, chiếc mũ cho phép mọi người đưa ra những tình cảm, linh cảm, cảm nhận trực giác mà không cần giải thích.
Tuy nhiên, người ta có thể sử dụng chiếc mũ trắng đế nhắc lại ý tưởng có sẵn, hoặc ý tưởng đang được thảo luận. Chiếc mũ xanh là chiếc mũ tổ chức ý tưởng. Chiếc mũ xanh tư duy liên quan đến những ý tưởng mới và những cách thức mới để xem xét sự việc.
Chúng ta cần biết điều gì nên tránh, và điều gì nên làm, điều đó quyết định đến sự sống còn của chúng ta. Chiếc mũ xanh da trời cũng ép buộc mọi người phải sử dụng những chiếc mũ tư duy theo nguyên tắc. Lối tư duy chiếc mũ vàng là lối tư duy tích cực và xây dựng.
… Chúng ta dường như quá quan tâm tới chi phí của hoạt động này, nhưng chúng ta vẫn chưa xác định xem lợi nhuận và ích lợi của nó là gì. Con ếch khiến chúng ta liên tưởng đến sự dịch chuyển vì thế chúng ta có thể có sự liên tưởng đến sự vắng mặt của điếu thuốc trong chốc lát. Và quan toà và các luật sư có thể lựa chọn những cách sử dụng chiếc mũ trắng thích hợp nhất.
Những đề xuất sau đó cần được phân vào những mục khác nhau: những đề xuất đòi hỏi sự đánh giá cá nhân; những đề xuất cần được ứng dụng thêm; những đề xuất cần được chú ý. Có cũng là người có khả năng xem xét các ý tưởng giống với cách một giám đốc tài chính xem xét các vấn đề về tài chính. Chúng ta có thể mô tả chi tiết sự phân loại các khả năng theo thứ tự như sau:
Nếu chúng ta tuyển công nhân mới, đấy sẽ là cơ hội cho những ai chưa được bố trí chỗ làm. Sự khích động trong tranh luận cung cấp động lực cho tư duy. Còn trong những tình huống cần định giá, bạn nên sử dụng chiếc mũ vàng trước tiên, tiếp theo là chiếc mũ đen.
Trong một cuộc họp, một người chọn cho mình chiếc mũ đen, người kia chọn cho mình chiếc mũ trắng, người khác lại chọn mũ khác và họ đội chiếc mũ đó suốt cả buổi họp. Tôi không nói rằng mọi người sẽ "tìm được con đường" chỉ trong một cuộc họp. Những nhà kinh doanh có hiểu biết là những người sử dụng rất tốt chiếc mũ vàng.